Versterk je zelfbewustzijn: jouw 5 beoordelingsvalkuilen!
Wat leuk dat je de keuze maakt om meer over jezelf te leren. Hieronder lees je over 5 beoordelingsvalkuilen. Deze kennis maakt het proces van (be)oordelen inzichtelijk. Uitleg over hoe jij tot een oordeel komt vergroot acceptatie van dat oordeel en helpt om te herkennen wat maakt dat een ander anders (be)oordeelt.
Voor (be)oordelen is van belang te weten wat (welk gedrag) je observeert, welke criteria je daarbij gebruikt, welke kwantitatieve gegevens je kunt gebruiken en welke normen er gehanteerd worden. En als dat allemaal is beschreven, dan nog is een oordeel subjectief.
Vanuit (psychologisch)onderzoek blijken er in ieder geval 5 beoordelingsvalkuilen waar je mee te maken krijgt.
‘Halo’ en ‘Horn’ effecten
Halo effect. Hier is de neiging om een positieve beoordeling op één aspect of kenmerk van een persoon door te laten werken op overige aspecten van die persoon. Uit onderzoek blijkt dat bijvoorbeeld fysiek aantrekkelijke personen ook intelligenter worden geschat. Het oordeel over één eigenschap (fysiek aantrekkelijk) beïnvloedt het oordeel over andere, niet-geobserveerde, eigenschappen (intelligentie).
Een horn-effect is het verschijnsel waarbij het oordeel over een persoon juist negatief wordt beïnvloed door de aanwezigheid van een (voor de waarnemer) ongunstig aspect bij deze persoon. De term komt van het Engelse woord “horn”, dat duivelshoorn betekent.
Wanneer jouw beoordelingen op verschillende criteria weinig van elkaar verschillen en vrijwel allemaal positief of negatief zijn, dan kan dat wijzen op de aanwezigheid van het ‘Halo of Horn effect’.
Sympathie / antipathie
De algemene indruk die jij hebt van een persoon (of deze persoon op jou wel of niet aardig overkomt, in hoeverre je je met deze persoon verwant, verbonden of gelijk voelt), bepaalt de beoordeling op de verschillende criteria.
Jouw oordeel wordt in dat geval losgekoppeld van hetgeen eigenlijk beoordeeld zou moeten worden. Wanneer jij je beoordeling per criteria alleen globaal kan onderbouwen (voor verschillende criteria dezelfde argumenten gebruikt) kan dat duiden op deze valkuil.
Eerste indruk en laatste waarneming
Een mens onthoudt vooral het eerste en het laatste deel van aangeboden informatie. Vandaar ook de continue aandacht voor ‘een eerste indruk’ en voor ‘finish strong’ Bij het beoordelen van medewerkers ben je geneigd om uit te gaan van jouw eerste indruk en de meest recente waarnemingen. Hierdoor gebruik je een groot deel van andere informatie over (het functioneren van) de medewerker niet.
Centrale tendentie
In (be)oordelen ben je geneigd om uitersten te vermijden en vooral gemiddelde uitspraken te doen. Je houdt het veilig en geeft geen ‘extreme scores’. Veel scores in het midden van de toegepaste beoordelingsschaal kunnen een indicatie zijn van deze valkuil.
Subjectieve, persoonlijke normen
Hier komt het ‘zelf bewust zijn’ duidelijk naar voren. We zijn geneigd om anderen met ons zelf te vergelijken. Als jij iets goed kan, verwacht je dat ook van anderen. Als jij iets moeilijk vindt, zal je het een ander eerder vergeven als de (objectieve) norm niet gehaald wordt. Daarmee stel je een impliciete, niet openlijk gecommuniceerde en ook nog eens persoonlijke norm. Hoe kan een ander daaraan voldoen? Het is dan ook belangrijk te weten waar jouw eigen sterke en minder sterke kanten liggen.
Vind je het leuk om te verkennen hoe je bovenstaande beoordelingsvalkuilen kunt herkennen en voorkomen? Soms kan een professional je sneller en verder helpen. Voor coaching op dit onderwerp is Jack specialist.
M: +31641469482
Niet van toepassing?
Vind je dat de valkuilen niet op jou van toepassing zijn? Bekijk deze video van ongeveer 2 minuten over jouw ‘waarnemingskwaliteiten’ … wees eens eerlijk .. zie jij echt alles? .. Ik kijk uit naar je reacties.
